Hướng dẫn sử dụng la bàn
26-04-2019, 10:20 am
Xác định vị trí trại của mình giữa núi rừng hoặc tìm đường ra khỏi một nơi xa lạ không phải chuyện dễ dàng. Đó là lí do vì sao la bàn từ tính và bản đồ bỏ túi - các công cụ định vị - là một trong những trang bị thiết yếu khi đi dã ngoại.
Bài viết sau đây sẽ giúp bạn tìm hiểu các vấn đề sau:
- Xác định các bộ phận cơ bản của la bàn.
- Nắm rõ và điều chỉnh độ lệch từ thiên.
- Sử dụng la bàn để định hướng bản đồ.
- Hiểu về góc phương vị và cách dùng.
Hẳn bạn đang nghĩ: tại sao lại không dùng điện thoại thông minh hay thiết bị GPS? Pin của chúng rồi sẽ hết và các ứng dụng rất có thể bị lỗi. Trong khi đó la bàn chỉ dựa vào các cực từ trường của Trái Đất
Nếu bạn chưa biết cách chọn la bàn, hãy để TÍN ĐỨC hướng dẫn bạn lựa chọn nhé.
Một la bàn tiêu chuẩn loại cơ bản thường gồm những bộ phận sau:
Tấm đế: Thường làm bằng nhựa trong suốt để bạn nhìn được bản đồ nằm phía dưới. Có ít nhất 1 cạnh thẳng để đo góc phương vị và sử dụng cùng bản đồ.
Thước kẻ: Dùng với tỉ lệ xích trên bản đồ để đo khoảng cách.
Mũi tên chỉ đường: Đánh dấu vị trí bạn cần giữ kim la bàn khi định hướng hoặc đi theo một góc phương vị vừa đo được.
Niềng xoay: Còn được gọi là vòng phương vị, có thể xoay được và được đánh dấu 360 độ xung quanh.
Dòng chỉ số: Nằm ngay bên cạnh niềng xoay, bạn sẽ nhìn vào đây để biết được góc phương vị bằng bao nhiêu.
Kim nam châm: 2 đầu chỉ vào 2 cực từ, và thường được sơn 2 màu khác nhau.
Mũi tên định hướng: Dùng để định hướng niềng xoay, thường là một đường vẽ ôm khít kim nam chân bên dưới.
Đường kinh tuyến: Các đường song song quay cùng với niềng xoay; đặt các kinh tuyến này đúng theo hướng bắc-nam trên bản đồ để căn chỉnh giữa mũi tên định hướng và hướng Bắc.
Điều chỉnh độ lệch từ thiên
Tìm hướng Bắc trên bản đồ rất dễ (chỉ việc nhìn lên đỉnh trên bản đồ). Nhưng ở nhiều nơi trên thế giới, hướng Bắc từ trường (hướng mà đầu kim chỉ) và hướng Bắc thực sự có một góc chênh lệch, được gọi là “độ lệch từ thiên”. Tại Bắc Mỹ, độ lệch từ thiên dao động từ khoảng 20 độ Đông (ở Washington) cho tới 20 độ Tây (một số nơi vùng Maine). Vì một độ sai lệch có thể khiến bạn đi chệch cả chục mét trên mỗi kilomet, nên việc điều chỉnh độ lệch từ thiên rất quan trọng.
Để điều chỉnh độ lệch từ thiên bạn cần tìm ra giá trị độ lệch từ thiên tại nơi bạn đứng. Bản đồ địa hình của mỗi vùng có thể cung cấp thông tin này, nhưng độ lệch từ thiên thay đổi chậm theo thời gian. Vì thế bạn nên kiểm tra thời gian bản đồ địa hình được vẽ, hoặc tốt hơn hãy tìm hiểu trước khi đi.
Cách điều chỉnh độ lệch từ thiên cũng khác nhau tùy loại la bàn (một số người sử dụng la bàn loại nhỏ và không có đầy đủ chức năng). Bạn phải tuân theo hướng dẫn để căn góc chính xác. Một khi đã tìm và căn được độ lệch từ thiên chính xác, bạn sẽ không phải căn lại trừ phi bạn đến một nơi hoàn toàn khác.
Định hướng bản đồ
Đọc - đối chiếu hình bạn thấy trên bản đồ với khung cảnh bạn thấy xung quanh là kỹ năng cơ bản bạn cần học và luyện tập. Và để làm được điều đó, bạn cần định hướng bản đồ cho đúng.
Một khi bạn đã xác định được độ lệch từ thiên, định hướng bản đồ sẽ rất đơn giản
- Đặt la bàn lên bản đồ, mũi tên chỉ đường hướng lên trên cùng của bản đồ
- Xoay niềng xoay để ký tự N (hướng Bắc) thẳng hàng với hướng của mũi tên chỉ đường.
- Xoay tấm đế cho tới khi một cạnh trùng với mép phải hoặc trái của bản đồ. (vẫn giữ mũi tên chỉ đường hướng lên trên.)
- Sau đó vừa giữ chắc bản đồ và la bàn, hãy xoay người cho tới khi 1 đầu của kim nam châm chỉ vào mũi tên định hướng.
Giờ bạn đã định hướng được bản đồ và có thể xác định các địa điểm xung quanh nhờ vào đó. Dùng bàn đồ kết hợp với la bàn để kiểm tra, đối chiếc lại một số vị trí cho quen trước khi bắt đầu khởi hành. Luôn kiểm tra lại bản đồ trong suốt hành trình, vì giữ mình đi đúng hướng dễ hơn nhiều là tìm lại hướng khi đã lạc.
Sử dụng góc phương vị la bàn
Một “góc phương vị” đơn giản là cách nhanh và rõ ràng nhất để miêu tả một phương hướng. Ví dụ thay vì nói đi về hướng “Đông Bắc” để tìm điểm cắm trại, ta có thể nói đi theo hướng 315 độ. Một điều quan trọng nữa cần nhớ, đó là góc phương vị có liên quan đến địa điểm xác định cụ thể. Bạn sẽ không thể đến cùng 1 địa điểm dù đi theo cùng một phương vị nhưng xuất phát tại 2 nơi khác nhau.
Đo góc phương vị dựa theo bản đồ
Bạn có thể sử dụng góc phương vị để xác định hướng cần đi bất kỳ lúc nào, miễn là bạn đã xác định xong vị trí của mình ở đâu trên bản đồ:
- Đặt la bàn lên bản đồ, sao cho cạnh thẳng của tấm đế nối vị trí của bạn (1a) và vị trí trên bàn đồ bạn muốn đến, giả sử đó là vị trí bạn dựng trại.
- Đảm bảo mũi tên chỉ đường chỉ về phía trại (nói cách khác là đừng chỉ nó lên đầu hay chân bản đồ)
- Bây giờ hãy xoay niềng xoay cho tới khi đường kinh tuyến của la bàn thẳng hàng với đường kẻ Bắc-Nam hoặc cạnh trái/ phải của bản đồ. (Đảm bảo ký tự N của la bàn trùng với phía Bắc của bản đồ).
- Nhìn dòng chỉ số để đọc góc phương vị bạn đo được.
Giờ dùng la bàn đi theo góc phương vị cho tới đích:
- Cầm la bàn để mũi tên chỉ đường hướng ra ngoài.
- Xoay người cho tới khi kim nam châm trùng với mũi tên định hướng. Mũi tên định hướng lúc này chỉ vào góc phương vị bạn đo được và giờ chỉ việc đi theo nó cho tới đích.
Đo góc phương vị dựa theo thực tế
Bạn có thể dùng góc phương vị để tìm nơi bạn đứng trên bản đồ. Ví dụ khi bạn muốn biết chính xác mình đang ở đâu khi đi trên đường mòn.
- Tìm một điểm mốc đủ lớn để có thể xác định khu vực bạn đứng trên bản đồ.
- Giữ la bàn phẳng với hướng mũi tên chỉ đường hướng về phía điểm mốc.
- Xoay niềng xoay cho tới khi kim nam châm trùng với mũi tên chỉ hướng
- Nhìn dòng chỉ số và đọc góc phương vị bạn tìm được.
Giờ hãy dùng góc phương vị đó cùng bản đồ để xác định vị trí:
- Đặt la bàn trên bản đồ, sao cho 1 góc của tấm đế trùng với vị trí điểm mốc trên bàn đồ.
- Vừa giữ mũi tên chỉ hướng nhìn chung chỉ theo hướng từ bạn đến cột mốc (6a), vừa xoay niềng xoay cho tới khi đường kinh tuyến trùng với hướng Bắc - Nam của bàn đồ (6b) và ký tự N trên niềng xoay trùng với phía Bắc trên bản đồ (6c).
- Kẻ 1 đường thẳng trên bản đồ dọc theo cạnh thẳng của la bàn (7a). Điểm mà đường thẳng từ cột mốc cắt con đường bạn đang đi chính là vị trí hiện tại của bạn (7b).
Lưu ý: Bạn cũng có thể đo góc phương vị nhiều lần để tìm nơi bạn đứng trên bản đồ. Dù bạn đang không đứng ở một nơi không được ghi chú trên bản đồ, ví dụ như nằm ở khoảng giữa các con đường, bạn vẫn có thể tìm được vị trí mình đứng. Được gọi với cái tên “phép đo tam giác”, cách làm này đơn giản chỉ là làm theo các bước trên nhưng với 3 cột mốc, mỗi cột mốc tốt nhất nên cách nhau ít nhất 60 độ.
Nếu các đường bạn vẽ giao nhau tại 1 điểm duy nhất thì đó chính là nơi bạn đứng. Nhưng thường 3 đường kẻ này sẽ tạo thành 1 tam giác và nơi bạn đứng sẽ đâu đó bên trong hoặc gần tam giác này. Nếu các đường tạo thành 1 tam giác quá lớn, hãy kiểm tra lại xem bạn có mắc lỗi nào khi vẽ không.
Nhưng trên hết, để bạn có thể áp dụng những kiến thức trên và đảm bảo an toàn cho chính mình trong mỗi chuyến đi, trước tiên bạn phải có một chiếc la bàn thật tốt. Xem thêm các sản phẩm La bàn tại TINDUC.VN để trang bị cho mình vật dụng thiết yếu này trên mỗi hành trình sắp tới.
CÔNG TY TNHH TÍN ĐỨC
Nhà nhập khẩu & phân phối hàng đầu sản phẩm chính hãng tại Việt nam
Địa chỉ: số 2 ngõ 36 Nguyên Hồng, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
Điện thoại: (84-04) 37735884 – Fax: (84-04) 37735891
Website: www.tinduc.vn– Email: tdcmail@hn.vnn.vn